بسم الله
«مردم یک جامعه به طرق گوناگونی با هم تعامل میکنند و از یکدیگر درک متقابـل دارنـد. مانند معانی لغوی زبان که باعث ارتباط بین ذهنیات انسانها ازطریق گفتار میشود یا مفاهیم حقوقی و اجتماعی که درک جمعی و ارتباط متقابل اجتماعی را ایجاد میکند. اما عـلاوهبـر معانی زبانی یا مفاهیم اجتماعی، بعـد دیگـری نیـز در تعـاملات متقابـل یـا درک فـردی و اجتماعی افراد یک جامعه وجود دارد که منشأ بسـیاری از بیـنشهـا، ادراکـات، انگیـزههـا، عملکردهـا، یـا موضـعگیـری هاسـت. ایـن بعـد «#انگـاره»(imagination) ذهنـی آدمـی از موضوعات، مسائل، یا مفاهیمی است که نه لزوماً معادل معنای لغوی و نه منطبق بر مفهـوم اصطلاحی یا قراردادی واژگان است، بلکه بیشتر حاصل فرهنگ و نوع ذهنیـت فـردی یـا اجتماعی او چه به شکل خرد و چه به شکل کلان است. انگاره ها تصورات و ذهنیت خودآگاه یا ناخودآگاه انسانها از واژه ها و مفـاهیم اسـت و شاید عمیقترین بعد ادراکی و مؤثرترین عامل در موضعگیری یا انگیزه های عملکرد آدمـی باشد، هرچند تعریف واضح یا نمود قابل اندازه گیری و محاسبه نداشته باشند. برای مثال، معنای لغوی واژة «مالکیت» کاملاً مشخص اسـت و مفهـوم اصـطلاحی یـا تعریف حقوقی آن در کتب و منابع حقوقی یا قراردادها و قـانونهـای مصـوب رسـمی و غیررسمی اجتماعی قابل پیجویی است و به نوعی دربـارة آن اشـتراک نظـر وجـود دارد و درصورتیکه اختلافی رخ دهد یـا احتیـاج بـه داوری و تصـمیمگیـری شـود، اسـتناد بـه مستندات حقوقی آن راه گشاست، اما همین مفهومِ به ظاهر مشخص در انگارة ذهن افراد و یا اجتماعات مختلف بسیار متنوع و در خیلی از موارد تعریف ناپذیر یـا پـیش بینـی ناپـذیر است؛ مثلاً «همسر من» یا «فرزند من» به نوعی از انگارة مالکیت دربـارة همسـر یـا فرزنـد مربوط میشود. هریک از انسانها متناسب با شـرایط خـانوادگی، فرهنگـی، اجتمـاعی، و روحیات شخصی خودشان تصوری از این مالکیت دارند، این در حالی اسـت کـه معنـای لغوی و اصطلاحی یا تعریف و مفهوم حقوقی یا شرعی آن برای همه یکسان و مشخص است. در این مثال ممکن است شخص بیشترین سختگیریها را دربارة همسرش انجام دهد و محدودیتهای زیادی را برای او اعمال کند یا انتظارات فوق العـادهای از او داشـته باشد با این توجیه که او «همسر من» است. یا فرد دیگری در ارتباط با همسر یا فرزنـدش زیاد مسامحه داشته باشد و انگارة ذهنی او از مالکیت معنـای حـداقلی داشـته باشـد و در بسیاری از مسائلِ همسرش مداخله نکند. مواردی که در هیچ تعریفی از مالکیت یا معنایی از این واژه نیامده است.»
مطلب فوق در مقدمه مقاله «تغییر #انگاره برادری در قرآن کریم» به قلم دکتر مهدی مطیع آمده است. «#انگاره ها» یا «تصورات ذهنی» اصطلاحی تازه وارد به حوزه مطالعات قرآنی است که به سرعت مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. بررسی و تحلیل تاثیرات قرآن – تعالیم، تعاریف و اصطلاحات جدیدی که معرفی می کند- بر انگاره های انسانِ هم عصر نزول و پس از آن، می تواند موضوعی درخور توجه برای دانشجویان این رشته، جهت نگارش مقالات علمی-پژوهشی باشد.
کتاب قرآن پژوهی و تاریخ انگاره ها، مجموعۀ مقالات نخستین همایش کاربرد رویکرد تاریخ انگاره در مطالعات قرآنی است که به همت دکتر#فرهنگـمهروش ویراستاری محتوایی شده و توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) به چاپ رسیده است.
سفارش کتاب از طریق: 09360707657
به ما در پیام رسان ایتا بپیوندید.
